"Азаттыктын" Прагадагы кеңсесинин кызматкери, журналист, саясат жана экономика тармактары боюнча адис. Кыргыз улуттук университетинин журналистика факультетин аяктаган.
Францияда бүгүн Евробиримдиктин Конституциясы боюнча жалпы элдик референдум өтүп жатат. Иш жүзүндө Евроконституциянын болочок тагдыры француз шайлоочуларынын колунда турат. Бүгүнкү референдумга бүткүл Европа байкоо салууда. Себеби анын натыйжасы Франция менен катар Еврошаркет үчүн да чечүүчү мааниге ээ. Коомдук пикирди сурамжылоонун соңку жыйынтыктарына караганда, шайлоочулардын басымдуу бөлүгү Конституциянын кабыл алынышына каршы.
Шейшембиде Грузияда болгон АКШ президенти Жорж Буш бул өлкөнүн мурдагы советтик республикалар гана эмес дүйнөнүн башка чөлөмдөрүндө демократияны жайылтууда кошкон салымын жогору баалады. Ал Тбилисидеги Эркиндик аянтында оң миңдеген адамдардын алдында сөз сүйлөдү. Грузин президенти Михаил Саакашвили болсо Жорж Буштун визитин өз мекени үчүн ири саясий жетишкендик катары мүнөздөдү.
Европада бүгүн Экинчи дүйнөлүк согуштун аякташынын алтымыш жылдыгын белгилөөгө арналган расмий да, бейрасмий да иш чаралар өттү. АКШнын президенти Жорж Буш ушул максатта Голландиянын Маастрихт шаарынын жанындагы эскерүү иш чарасына катышып, Экинчи дүйнөлүк согуштун учурунда курман болгон америкалык, европалык аскерлердин арбагына таазим этти. Парижде аскерий парад өтсө, Берлинде оңчул экстремизмге, рассизмге каршы миңдеген адамдар көчөгө чыгышты.
Дүйшөмбүдө Жапониядагы темир жол кырсыгынан 50дөй адам каза таап, 300дөн ашуун жүргүнчү жаракат алды. Бул өлкөдө акыркы 40 жылдан берки эң ири темир жол кырсыгы.
АКШнын Мамлекеттик катчысы Кондолиза Райс шаршембиде Москвада президент Владимир Путин баш болгон орус бийликтери менен сүйлөшүү өткөрдү. Сүйлөшүүлөрдө башка маселелер менен катар Орусиядагы массалык маалымат каражаттарынын эркиндиги жөнүндө да кеп болду. Кондолиза Райс бул жаатта Орусиянын дарегине сын-пикирлерди айтты.
Шейшемби, 19- апрелдин кечинде Рим – католик чиркөөсүнүн жаңы башчысынын ысымы белгилүү болду. Германиялык кардинал Йозеф Ратцингер Папанын тактысына Бенедикт XVI деген ат менен келди. 78 жаштагы Ратцингер өзү мураскору болуп калган мурдагы Папа Иоанн Павел Экинчиге жакын адам эле жана анын консервативдик көз караштарын бөлүшчү. Ал ошондой эле, айрымдар талап кылгандай, чиркөөдө либералдык реформалардын жүргүзүлүшүнө каршы турумду карманып келген.
Бүгүн АКШнын Оклахома штатында федералдык өкмөткө караштуу имаратта болгон жардыруунун он жылдыгы. Андагы террактан жүз алтымыш сегиз киши каза тапкан эле. Жардыруу Кошмо Штаттардын өзүндө эле өсүп- өнгөн адам тарабынан ишке ашырылган. Айрым адистер АКШдагы оңчул согушчан топтордун мүчөлөрү Оклахомадагы окуядан кийин азайганын белгилешсе, экинчилер алар мурдагыдан да коркунучтуу экенин айтышат.
Делиде Пакистан президенти Первез Мушараф менен Индиянын премьер- министри Манмохан Сингхтин сүйлөшүүлөрү өттү. Пакистан президентинин Индиядагы бул жолку сапары эки өлкөнүн ортосундагы тынчтык жараяны алдыга жылдыруу максатын көздөйт. Ал эми сүйлөшүүлөрдүн башкы темасы мурдагыдай эле Кашмир проблемасы болду.
Шаршембиде Ирактын парламенти күрд саясатчысы Жалал Талабанини президенттикке шайлады. Муну менен өлкөнүн тарыхында алгачкы ирээт күрд улутундагы адам президент болуп олтурат. Вице- президенттикке болсо шийит жана суннит тайпаларынын өкүлдөрү келди.
Орусияда бирдиктүү мамлекет катары жок болуп кетүү коркунучу бар. Мындай эскертүү азыр Орусия президентинин администрация башчысынын кызматында турган Дмитрий Медведев тарабынан айтылды. Анын пикиринде, өлкөнүн чачырап кетишине жол бербеш үчүн элита өкмөттүн айланасына биригүүсүнө жетишүү керек. Кремлдеги жогорку кызмат ээсинин жогорудагыдай кооптонуусу анын себептерине байланышкан түрдүү жоромолдорду жаратууда.
Рим папасы Иоанн Павел Экинчинин каза болгонуна байланыштуу дүйнө лидерлери, эл аралык уюмдардын башчылары, дин ишмерлери көңүл айтууларын билдирип, жалпы дүйнө жүзүндөгү адамдар аза күтүүдө. Ватиканда ишемби күнү кечинде 84 жаш курагында дүйнөдөн өткөн Иоанн Павел Экинчи Рим –католик чиркөөсүнүн 455 жылкы тарыхында анын башчылыгына келген италиялык эмес алгачкы адам эле. Рим Папасы катары жыйырма алты жылга созулган ишмердүүлүгү учурунда Иоанн Павел Экинчи католик чиркөөсүн чыңдоо, башка диний конфессиялар менен диалог орнотуу багытында өтө барандуу эмгек жасады. Рим Папасы ошондой эле Чыгыш Европада тоталитаризмдин кулашында чечүүчү роль ойногон жана бул анын ири жетишкендиги деп эсептелет.
Улуттар уюмунун кезинде Иракка багытталган Азык-түлүк үчүн мунай программасын иликтеген комиссия башкатчысы Кофи Аннан кандайдыр бир укук бузууларга барган эмес деп тапты. Бирок комиссия өз отчетунда БУУнун бул гуманитардык программасынын жетекчилигинин дарегине бир катар жаңы сын –пикирлерди айткан. Алардын отчету АКШда Кофи Аннандын отставкасын талап кылып жаткандар үчүн колдоо болушу мүмкүн. Кофи Аннандын өзү болсо ал акталганын жана Улуттар уюмунун бүткүл системасын реформалоого киришерин билдирди.
АКШнын президенти Жорж Буш кээ бир өлкөлөр Ирактагы аскерлерин алып кетүү жөнүндө чечим кабыл алганына карабай бул жердеги аскерий коалиция ыдыраган жок деп эсептейт. Ал бул тууралуу шаршембиде Ак үйдө күтүүсүздөн өткөрүлгөн пресс- конференцияда айтты. АКШнын президентине ошондой эле башка бир катар суроолорго жооп берүүгө туура келди.
Борбор Азия чөлкөмүндө быйыл кыштын сууктугу Кыргызстан сыяктуу эле Өзбекстан менен Тажикстанда карышкырлардын айылдарга түшүп келип, мал-жанга гана эмес, атүгүл адамдардын өмүрүнө коркунуч келтирген учурлар кездешти. Карышкыр проблемасы жакынкы Орусия менен алыскы Францияда да бар. Аталган өлкөлөрдүн жолбун карышкырлар келтирүүчү зыянды алдын алуу жана ордун толтуруудагы аракеттери Борбор Азия өлкөлөрүнүн айыл тургундары үчүн пайдалуу болушу мүмкүн.
Орусиянын адам укугун коргоочу уюмдары өлкө бийлигин чечен козголоңчуларынын лидери Аслан Масхадовду акыркы сапарга узатуу үчүн анын сөөгүн туугандарына берүүгө чакырды. Орус бийликтеринин айтымында, Масхадов террорчу болгондуктан, мыйзамга ылайык анын сөөгү туугандарына берилбеши керек. Орус аскерлери Масхадов өлтүрүлгөнгө чейин жашынган үйдү түп орду менен талкалап салышкан эле. Ал эми Орусиянын федералдык коопсуздук кызматынын шейшембидеги жарыясына караганда, чечен козголоңчуларынын лидеринин дареги жөнүндө маалымат бергендерге мурда убада кылынгандай 10 миллион доллар сыйлык төлөндү.
Чечен козголоңчуларынын лидери Аслан Масхадовдун башы үчүн 10 миллион доллар сайган Москва анын өлүмүн жагымдуу жаңылык катары баалады. Орус бийликтери козголоңчулардын жолбашчысынын өлүмү Чеченстандагы аскерий аракеттердин аякташына жардам берет деген ишенимде. Анткен менен көз карандысыз аналитиктер мындан күмөн санашууда. Алардын пикиринде, Масхадовдун өлүмү чечен жаңжаалын саясий жол менен чечүү мүмкүнчүлүгүн азайтты.
Молдовадагы парламенттик шайлоодо өлкө президенти Владимир Воронин жетекчилик кылган Коммунисттик партияга алдыга чыкты. Коммунисттер 46%дан ашуун добуш алып, парламенттеги 101 орундун 57син ээледи. Коммунисттер мурдагыга салыштырганда парламенттен аз орун алды, бирок бул добуш менен эле алар өз алдынча өкмөт кура алышат. Ошентсе да президентти шайлоо үчүн башка саясий күчтөрдүн колдоосун алуу керек.
Азербайжанда оппозициячыл журналист, "Монитор" деп аталган журналдын редактору Элмар Гусеиновдун киши колдуу болушу боюнча тергөө иштери жүргүзүлүүдө. Укук коргоочулар бул окуяны журналисттин кесиптик ишмердиги менен байланыштырышып жатышат. Ал эми бийлик өкүлдөрү журналисттин өлтүрүлүшүн өлкөгө каршы чагым катары баалап, кылмыштын бетин ачыш үчүн бардык аракеттер көрүлөрүн убада кылууда.
Кыргызстандын калкы сыяктуу эле тажикстандыктар да ушул жекшембиде өлкө парламентинин мүчөлөрүн шайлайт. Көпчүлүк байкоочулар бул шайлоо мурдагыларга салыштырмалуу ачык жана таза өтөт деген үмүттө. Бирок ошол эле кезекте Тажикстанда соңку айларда бир нече көз карандысыз гезит жабылды. Өкмөт адамдары ал басылмалар же аларды чыгарган басмаканалар салык мыйзамдарын бузганын айтышса, башкалар муну бийликтин сынчыл көз карашты кармангандарды шайлоо алдында ооздуктоо аракети катары баалашты.
Ырасмий өкүлдөр төгүндөгөнү менен Борбор Азиянын оппозициячыл саясатчыларынын көпчүлүгү Грузия менен Украинада бийликтин алмашылышына алып келгендей окуялар бул чөлкөмдө да кайталанат деген үмүттө. Алардын айрымдары мунун биринчи мүмкүнчүлүгү катары Кыргызстанда жакындап калган парламенттик шайлоону аташууда. Бирок өкмөттөрү катаал саясат жүргүзгөн, оппозициясы чачыранды жана алсыз Борбор Азияда жогорудагыдай үмүтүн акталышы реалдуубу?
Дагы жүктөңүз
